Πώς θα κάνετε τον έρωτα να κρατήσει για πάντα

Είναι επίσημο: μάλλον δεν είμαι καλή γυναίκα και τώρα δεν το λέει μόνο ο άνδρας μου, το λέει και το The Atlantic. Συγκεκριμένα, το λέει το πείραμα με το πουλί. Tα εξηγώ όλα παρακάτω.

Πριν φτάσουμε όμως εκεί να σας πω για έναν δρ Τάι Τασίρο που έγραψε πρόσφατα το βιβλίο The Science of Happily Ever After. Εκεί μας αναλύει γιατί η μακροχρόνια αγάπη είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί και γιατί διαλέγουμε σύντροφο με εντελώς λάθος κριτήρια. Με λίγα λόγια, απ’ όλους όσοι παντρευτήκατε φέτος το καλοκαίρι, κάποιοι δεν θα φτάσετε στο «μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος», κάποιοι άλλοι δε ούτε μέχρι τη 10η επέτειο. Ένας στους τρεισήμισι γάμους στην Ελλάδα καταλήγει πλέον σε διαζύγιο και πολλοί περισσότεροι σε πίκρα και δυσλειτουργικές σχέσεις που κάνουν τους συμβούλους γάμου πιο απασχολημένους και από παιδίατρους σε καιρό ιώσεων.

Ο δρ Τασίρο, που έχει το γραφείο του στη Νέα Υόρκη όπου τα διαζύγια βγαίνουν σαν ζεστά ψωμάκια (στις ΗΠΑ πάνω από το 50% των γαμήλιων όρκων πίστης καταπατώνται εντελώς στην πορεία), πιστεύει ότι η έρευνα των σχέσεων μπορεί να μας βοηθήσει να λύσουμε τα απλά, καθημερινά, ρομαντικά σκαμπανεβάσματά μας, αυτά που αν τα αφήσεις ανεξέλεγκτα γίνονται αμοιβαία περιφρόνηση, αποξένωση και ταφόπλακα του happily ever after. Απ’ όλα τα ζευγάρια που παντρεύονται μόνο τρία στα δέκα παραμένουν σε υγιείς, ευτυχισμένους γάμους, λέει ο δόκτορ. Η μεγάλη αποκάλυψη όμως δεν είναι αυτή, είναι ότι ο τρόπος για να αποφύγεις την καταστροφή βασίζεται σε πολύ πιο απλές μεθόδους απ’ ό,τι φαντάζεσαι.

ΜASTERS OF LOVE

Ακούγεται περίεργο που οι κοινωνιολόγοι άρχισαν να μελετούν τα ζευγάρια μόλις 40 χρόνια πριν αλλά τότε συνέβη το μεγάλο μπουμ με τα διαζύγια και οι παντρεμένοι χώριζαν σε ανεξέλεγκτους ρυθμούς στο δυτικό κόσμο. Ήταν η εποχή του Κράμερ εναντίον Κράμερ του Μπέντον και του Σκηνές από ένα γάμο του Μπέργκμαν που από τη μία αποτύπωναν μια τάση και από την άλλη την απενοχοποιούσαν προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη αύξηση διαζυγίων (ο Μπέργκμαν αναγκάστηκε σε κάποια φάση να αλλάξει αριθμό τηλεφώνου όταν γυναίκες που σκέφτονταν να χωρίσουν του τηλεφωνούσαν στο σπίτι για συμβουλές).

Ανησυχώντας για το αντίκτυπο που θα είχαν αυτά τα διαζύγια στα παιδιά των διαλυμένων γάμων, οι ψυχολόγοι αποφάσισαν να φέρουν στο εργαστήριο και να μελετήσουν το νέο, μοντέρνο είδος ζευγαριού μπας και διαλευκάνουν τις αιτίες εκείνης της μαζικής σχεσιακής ψυχορραγίας και αποφανθούν για τα συστατικά μιας δυνατής, ευτυχισμένης συμβίωσης. «Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο, όπως έγραφε ο Τολστόι, ή τελικά οι αποτυχημένοι γάμοι μοιράζονται ένα κοινό τοξικό χαρακτηριστικό;» διερωτάται η Έμιλι Εσφαχάνι Σμιθ του Atlantic. Οι ψυχολόγοι το βρήκαν.

Ένας από αυτούς τους ερευνητές ήταν και ο Τζον Γκότμαν, που μαζί με την επίσης ψυχολόγο γυναίκα του έχουν σήμερα το Gottman Institute στη Νέα Υόρκη, ένα ίδρυμα ταγμένο στο να βοηθάει ζευγάρια να διατηρήσουν την αγάπη τους αξιοποιώντας αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας. Το 1986 ο Γκότμαν έκανε κάτι πρωτοποριακό: έστησε το Εργαστήριο της Αγάπης μαζί με το συνάδελφό του Ρόμπερτ Λέβενσον στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, έφερε για μελέτη νεόνυμφα ζευγάρια και άρχισε να τα παρατηρεί. Μετά τους έβαλε καλώδια και κατέγραφε αντιδράσεις ενώ εκείνοι απαντούσαν σε ερωτήσεις για το πώς γνωρίστηκαν, για το τι τους κάνει να τσακώνονται και για την πιο θετική ανάμνηση της σχέσης τους. Καθώς τα ζευγάρια μιλούσαν τα ηλεκτρόδια μετρούσαν κυκλοφορία αίματος, παλμούς και ιδρώτα. Αφού τελείωσε, έστειλε τα ζευγάρια στο σπίτι και τα ξαναφώναξε έξι χρόνια μετά για να μάθει αν ήταν ακόμα μαζί. Αυτό έχει ενδιαφέρον:

Ο Γκότμαν χώρισε τα ζευγάρια σε δύο μεγάλα γκρουπ που τα ονόμασε «the masters» (αυθεντίες) και «the disasters» (καταστροφές). Oι masters ήταν ακόμα ευτυχισμένοι μαζί ύστερα από έξι χρόνια. Οι disasters είτε είχαν χωρίσει είτε βρίσκονταν σε μια χρόνια δυσλειτουργική κατάσταση. Οι ερευνητές ανέτρεξαν στα στοιχεία που είχαν μαζέψει τότε στο εργαστήριο και είδαν ότι masters και disasters παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές. Στα ζευγάρια-καταστροφές, ενώ έδειχναν εξωτερικά ήρεμα στη διάρκεια των συνεντεύξεων, οι οργανικές λειτουργίες χτυπούσαν κόκκινο: οι χτύποι της καρδιάς ήταν γρήγοροι, ο ιδρώτας περισσότερος, η κυκλοφορία του αίματος ταχύτερη. Σε κάθε ερώτηση που περιέγραφε τη σχέση τους οι disasters έμοιαζαν οργανικά με μονομάχο στην αρένα. Για το σώμα τους, το να έχουν μια συζήτηση face to face με τον άλλο σήμαινε να έχουν να αντιμετωπίσουν το θηρίο. Όσο πιο αντιδραστικό ήταν το σώμα σ’ εκείνα τα τεστ, τόσο πιο γρήγορα θα κατέρρεε η σχέση. Οι «αυθεντίες», αντίθετα, παρουσίασαν χαμηλή σωματική διέγερση. Έδειχναν ήρεμοι και συνδεδεμένοι ακόμα και όταν τσακώνονταν.

Θέλοντας να μάθει περισσότερα για το πώς τα ζευγάρια-αυθεντίες δημιουργούν αυτή την κουλτούρα εμπιστοσύνης και οικειότητας και το πώς οι disasters την καταστρέφουν, ο Γκότμαν έκανε ένα follow up πείραμα το 1990. Αυτήν τη φορά σχεδίασε το εργαστήριό του σαν μια ειδυλλιακή bed and breakfast πανσιόν, κάλεσε 130 νεόνυμφα ζευγάρια να περάσουν την ημέρα εκεί και τα άφησε να κάνουν ό,τι κάνει ένα ζευγάρι στις διακοπές: να τρώνε, να μιλούν, να διαβάζουν, να ακούν μουσική. Και τότε το είδε: αυτό που κάνει άλλα ζευγάρια να γερνούν μαζί και άλλα να υπάρχουν στο ντουλάπι με τις αναμνήσεις. Το ονόμασε «προσφορές», στα αγγλικά «bids», σαν αυτές δηλαδή τις προσφορές που κάνεις σε μια δημοπρασία όταν σηκώνεις το χέρι να δείξεις ότι σε ενδιαφέρει το αντικείμενο τέχνης. Σε όλη τη διάρκεια της ημέρας τα ανδρόγυνα έκαναν ο ένας στον άλλο τέτοια «bids» ζητώντας σημεία επαφής. Ας πούμε ότι το χόμπι του άνδρα είναι να παρατηρεί τα πουλιά και προσέχει έξω από το παράθυρο μια ωραία καρδερίνα. «Κοίτα τι όμορφο πουλί», μπορεί να πει στη γυναίκα του. Εδώ, σύμφωνα με τον ψυχολόγο, ο σύζυγος δεν σχολιάζει απλά το πτηνό. Περιμένει μια απάντηση από τη γυναίκα του, μια ένδειξη υποστήριξης και κατανόησης, μια απόδειξη ότι συνδέονται μεταξύ τους, κάπως, στιγμιαία έστω, με αφορμή κάτι δικό του. Όπου καρδερίνα, εσείς βάλτε γραμματόσημα, άρθρα, tweets, εγώ θα βάλω βίντεο οδηγιών στο you tube για αντίσκηνα που κρέμονται από δέντρα.

Η σύζυγος τώρα λοιπόν έχει δύο επιλογές: μπορεί να ανταποκριθεί «στρεφόμενη προς» τον άνδρα της ή «στρεφόμενη μακριά» από αυτόν. Όσο χαζό και αν ακούγεται το συγκεκριμένο παράδειγμα με την καρδερίνα, έχει εφαρμογή σε κάθε λεπτομέρεια της κάθε μέρας του έγγαμου βίου μας. Και σύμφωνα με τον Γκότμαν λέει πολλά για το παρόν και το μέλλον της σχέσης μας. Μπορεί εσύ να μην έχεις χρόνο για το πουλί/κρεμαστό αντίσκηνο του άλλου, το στεφάνι σου όμως το θεωρεί σημαντικό και περιμένει να το σεβαστείς αυτό.

Κάποιοι σύζυγοι στο πείραμα στράφηκαν προς τον άλλο λέγοντας μια κουβέντα που δείχνει ενδιαφέρον (αληθινό ή μη λίγη σημασία έχει, εκείνος μια φορά θα πιστέψει ότι σε συναρπάζει η ιδέα του κρεμαστού αντίσκηνου). Οι περισσότεροι σύντροφοι ωστόσο απομακρύνθηκαν από τον/τη σύζυγο μουρμουρίζοντας κάτι και συνεχίζοντας ό,τι έκαναν (τηλεόραση, facebook αν το πείραμα γινόταν σήμερα). Κάποιοι μάλιστα απάντησαν ακόμα και με εχθρότητα: «Μη με διακόπτεις! Προσπαθώ να διαβάσω». Σας θυμίζει κάτι;

Εν ολίγοις ομολογώ ότι το πείραμα με την καρδερίνα με θορύβησε διότι, ναι, καλά το μαντέψατε, η ανταπόκρισή μου στα είδη κάμπινγκ ήταν κάπως ψυχρή. Κι έτσι, σύμφωνα με το δρα Γκότμαν, ανήκω στις συντρόφισσες-disasters. Το οποίο δεν είναι καθόλου καλό για το γάμο μου. Από εκείνα τα ζευγάρια του εργαστηρίου, αυτά που άντεξαν είχαν δείξει ενδιαφέρον στο 87% των περιπτώσεων. Αυτά που χώρισαν το είχαν κάνει μόνο τρεις στις δέκα φορές.

FOR BETTER

Πώς το κάνουν; Πώς οι «αυθεντίες» βρίσκουν την υπομονή να ενδιαφέρονται για όποια κουλαμάρα τους δείχνει περιχαρής ο αγαπημένος τους στο τέλος μιας δύσκολης μέρας; Από πού αντλούν καλοσύνη; Πού πουλάνε φωτοστέφανα και ποια σύγχρονη γυναίκα αντέχει να τα φορέσει;

Αν η σωτηρία του γάμου μου εξαρτάται από τα αποθέματα πραότητας και γλυκύτητας που ενδεχομένως έχουν εξαντληθεί σε μια καθημερινότητα που περιλαμβάνει επίσης δύο απαιτητικά νήπια, πεθερικά, συναδέλφους και λοιπά logistics, την έχουμε πατήσει, για να το θέσω κομψά. Γίνεται να μεταμορφωθείς σε Stepford wife χωρίς τη λοβοτομή; Φτηνές δικαιολογίες, σύμφωνα με τον Γκότμαν: «Δεν έχει να κάνει με το αν έχεις παιδιά ή όχι, αν είσαι πλούσιος ή φτωχός, γκέι ή στρέιτ. Είναι ένα state of mind. Οι αυθεντίες σκανάρουν το περιβάλλον για να βρουν πράγματα που εκτιμούν και για τα οποία μπορούν να πουν ευχαριστώ. Οι disasters ψάχνουν να ανακαλύψουν λάθη του συντρόφου τους».

Η περιφρόνηση είναι ο νούμερο ένα λόγος για το τέλος μιας σχέσης. Η καλοσύνη, από την άλλη, είναι το υλικό που κολλάει τα ζευγάρια. Και αν κάποιος πει ότι αυτό είναι ένα προτέρημα που είτε το έχεις είτε όχι, μια νέα σχολή πιστεύει ότι η καλοσύνη καλλιεργείται, σαν ένας μυς που αν τον γυμνάσεις θα μεγαλώσει. Οι masters βλέπουν την καλοσύνη σαν μυ. Ξέρουν ότι για να τον έχουν σε φόρμα πρέπει να τον εξασκούν. Στα δύσκολα αλλά και στα εύκολα.